Tazminat Davası Nedir? Nasıl Açılır?

Tazminat Davası Nedir? Nasıl Açılır?

Bir kimse hukuka aykırı bir eylemden dolayı ya da herhangi bir işlem sebebi ile zarar gördüğünde maddi ya da manevi tazminat davası açılabilir. Maddi tazminat davası kişinin malvarlığında oluşan eksilme sebebi ile açılırken manevi tazminat davası yaşanan elem ve kederin ortaya çıkardığı yıpranmanın neden olduğu manevi zararlar sebebi ile açılmaktadır.

Maddi ve manevi tazminat davası birlikte ya da ayrı ayrı açılabilen nitelikte davalardır. Tazminat davası açılacağı zaman ticari nitelik taşımamak kaydı ile Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir. Asliye Hukuk Mahkemesine açılacak olan tazminat davaları için tazminat miktarına bakılmaz.

İdare kurumunun yapmış olduğu işlemler ve eylemler söz konusu olduğunda ve kişi bundan dolayı herhangi bir zarara uğrarsa açılacak tazminat davası tam yargı davası olarak görülür. Tam yargı davası görüleceği zaman İdare Mahkemeleri ya da Vergi Mahkemeleri görev yapar.

Tazminat davaları çok farklı sebeplerle açılabilen türde davalardır. Örneğin nişan bozma, boşanma, iş kazası, hakaret ya da doktor hatası gibi sebeplerle tazminat davası açılabilir. Trafik kazalarında oluşan ölüm ve yaralanmalar ya da zararlar, iş sözleşmelerinden kaynaklanan zararlar sebebi ile de maddi ya da manevi tazminat davası açılabilir.

Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açma Nedenleri

Maddi ve manevi zararlar birçok haksız fiil sebebi ile oluşabilir. Hukuka aykırı haksız eylemlerin yol açacağı zararlar kişinin malvarlığında eksilme yaparsa maddi zarar ortaya çıkar. Bu durumda da maddi tazminat davası gündeme gelir.

Haksız fiillerin yol açacağı tazminat davalarına ek olarak sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıklar için de tazminat davası açılabilir. Çok sayıda hukuka aykırı eylem ya da sözleşmeye uyumsuzluk sebebi ile açılabilen tazminat davalarına verilebilecek bazı örnekler şunlardır:

  • Trafik kazalarının yol açtığı zararlar nedeni ile açılan tazminat davaları,
  • Sözleşme ihlali söz konusu ise açılan tazminat davaları,
  • Suç işlendiğinde açılabilen tazminat davaları,
  • İş kazaları nedeni ile açılan tazminat davaları,
  • Doktor hatasından kaynaklanan zararlar için açılan tazminat davaları,
  • Boşanma davasının ardından açılan tazminat davaları,
  • Telif hakkı ihlallerinde açılan tazminat davaları,
  • Kişilik haklarına saldırı sebebi ile açılan tazminat davaları.

Maddi ve Manevi Tazminat Davası Kimler Tarafından Açılabilir?

Maddi ve manevi tazminat davası kişiye zarar veren hukuka aykırı eylem sebebi ile açılabilir. Bu eyleme maruz kalan kişi tarafından maddi ya da manevi tazminat davası ayrı ayrı veya birlikte açılabilir. Buna ilaveten tazminatın sebebi  yasaya aykırı fiile bağlı bir ölüm ise  ölenin destek olduğu yakınlarının tazminat davası açma hakkı vardır. Bu tür tazminat davalarına destekten yoksun kalma tazminatı adı verilmektedir.

Ölenin destekte bulunduğu herkes bu davayı açabilmektedir. Ayrıca ölümden üzüntü duyan birinci derece yakınlar da ölenin desteği olmasa bile tazminat davası açabilmektedir. Yaralanma söz konusu olduğunda yaralananın yakınları için maddi tazminat davası açma hakkı bulunmamaktadır. Ağır bedensel hasara yol açan yaralanmalarda ise manevi  tazminat davası yaralananın yakınları tarafından açılabilir.

Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açma

Maddi ve manevi tazminat davası hukuka aykırı işlem ve eylemler nedeni ile ortaya çıkan maddi ve manevi zararlar sebebi ile gerçek ya da tüzel kişilere karşı açılabilen bir dava türüdür. Haksız fiil söz konusu ise bu fiili işleyene karşı dava açılabilir.

Bazı durumlarda haksız fiili işleyenle beraber tazminat sorumlusu olan kişiler bulunur. Tehlike sorumluluğu olarak adlandırılan bu durum 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununda da kendisine yer bulmaktadır. Motorlu araçların işletilmesi söz konusu ise ve bir kimsenin ölümü bu sebeple olduğunda ya da yaralama gerçekleşirse, bir eşya zarara uğradığı takdirde ilgili kişiler tazminat sorumluluğu altında olur.

Trafik kazalarında maddi ve manevi tazminat davası açılacağı zaman aşağıdaki kişiler muhatap alınabilir:

  • Araç sürücüsü,
  • Araç işleteni,
  • Araç sahibi,
  • Araç sigortasını yapan sigorta şirketi.

Doktor hatasına bağlı olarak maddi ve manevi tazminat davası açılacağı zaman ise dava edilebilecekler şu şekilde sıralanır:

  • Doktor,
  • Doktorun çalıştığı hastane,
  • Sağlık Bakanlığına bağlı çalışan doktor için Sağlık Bakanlığı,
  • Vakıf Üniversitesinde çalışan doktor için vakıf,
  • Üniversiteye bağlı çalışan doktor için üniversite.

Maddi ve Manevi Tazminat Davası Yetkili Mahkeme

Maddi ve manevi tazminat davası açılacağı zaman yetkili ve görevli mahkemeye dilekçe verilmesi gerekir. Davalının ikametgahındaki yer Asliye Hukuk Mahkemesine, davalının tüzel kişi olması halinde ise tüzel kişinin bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesine maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.

Bu tür davalarda davalı sayısı birden fazla kişi olabilmektedir. Davalı sayısının birden fazla olması durumunda ise bu kişilerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesinde dava açılabilmektedir. Tazminat davası sözleşme ihlali nedeni ile açılacaksa bu defa yukarıda sayılan mahkemelere ek olarak sözleşme nerede ifa edilmiş ise oradaki Asliye Hukuk Mahkemesine açılabilmektedir.

Tazminat davası haksız bir fiil nedeni ile açılıyorsa yukarıdaki mahkemelere ek olarak aşağıda yer alan mahkemelerde de dava açılabilmektedir:

  • Haksız fiil nerede işlenmiş ise oradaki yer mahkemesi,
  • Zararın haksız fiilin işlendiği yerin dışında olduğu durumlarda zararın oluştuğu yer mahkemesi,
  • Haksız fiil sebebi ile zarar görenin ikametgahındaki yer mahkemesi,
  • Tazminat davası açılırken ticari iş ve işlemler nedeni ile zararın tazmini talep edildiğinde dava açılacak mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi olmaktadır.

Maddi Tazminat Davası Hangi Zararlar Talep Edilebilir?

Maddi tazminat davası söz konusu olduğunda zarar görenin malvarlığında oluşan azalma nedeni ile dava açılmaktadır. Maddi tazminat davaları aracılığı ile bedensel zarar oluşması durumunda kişinin çalışamadığı süre için zararı tazmin edilebilir.

Bir kimse  için sürekli işgöremezlik hali söz konusu ise maddi tazminat belirlenirken kişinin maluliyet oranına bakılmaktadır. Bu oranın tespiti doktor raporu ile yapılır. Kişinin tedavi giderlerinin yanı sıra ekonomik geleceğinin sarsılması sebebi ile oluşan maddi kayıplar da bu dava uyarınca tazmin edilebilir.

Ölüm söz konusu ise maddi tazminat talebi aşağıdaki sayılanlar için yapılabilir:

  • Cenaze masrafları,
  • Vefatın hemen gerçekleşmediği hallerde tedavi masrafları ve çalışma gücünün kaybı sebebi ile oluşan zararlar,
  • Ölenin yaşarken destek verdiği kimselerin uğradığı kayıplar. Bu tazminat destekten yoksun kalma tazminatı olarak adlandırılır.

Manevi Tazminat Talep Etme Koşulları

Maddi zararlar söz konusu olduğunda maddi tazminat talebi ile dava açılabilirken manevi zararlarda açılacak dava manevi tazminat davasıdır. Maddi ve manevi tazminat davası ayrı ayrı ya da birlikte açılabilen bir dava türüdür.

Manevi tazminat davası açılacağı zaman bir kimsenin kişilik değerlerinin saldırıya uğramış olması gerekir. Kişilik değerlerinin neler olabileceği konusunda ise Yargıtay kararları dikkate alınarak hareket edilmektedir.

  • Bir kimsenin öldürülmesi halinde çocuğu manevi tazminat davası açabilir.
  • Doktor hatasına bağlı olarak sağlığı bozulan kişi manevi tazminat davası açabilir.
  • İş kazasına bağlı oluşan vücut bütünlüğünün zarar görmesi durumunda manevi tazminat davası açılabilmektedir.
  • Hukuka aykırı bir iş veya eylem sebebi ile ruh bütünlüğü zarar gören bir kimse de manevi tazminat talebi ile dava açabilir.

Manevi Tazminat Miktarı Hesaplama

Manevi tazminat miktarı hesaplanırken bazı kriterler dikkate alınmaktadır. Tazminat davası görülürken tespit edilecek tazminat miktarı sebebi ile bir kimsenin zenginleşmesi diğer tarafın ise fakirleşmesine izin verilmez.

Tazminat miktarı belirleneceği zaman her olayın özelliğine bağlı olarak karar verilmektedir. Buna ilaveten manevi tazminat miktarı hesaplaması yapılacağı zaman aşağıda sayılan kriterler dikkate alınmaktadır:

  • Somut olayın özellikleri,
  • Tazminat alacaklısı ve tazminat borçlusunun mali koşulları,
  • Tarafların olaya yönelik kusur oranları,
  • Oluşan manevi zararın ölçüsü,
  • Olayın yaşandığı zamanki paranın satın alma gücü.

Maddi Tazminat Miktarı Hesaplama

Maddi tazminat miktarı hesaplanırken matematiksel hesaplamalar doğrultusunda hareket edilebilmektedir. Manevi tazminat davaları için geçerli olmayan bu durum maddi tazminat davalarında söz konusudur.

Maddi tazminat hesaplaması aşağıdaki hususlar dikkate alınarak yapılmaktadır:

  • Ortaya çıkan maddi zarar,
  • Tazminat alacaklısı ve tazminat borçlusunun kusur oranları,
  • Maluliyet halinde maluliyet oranı,
  • Vefat söz konusu ise ölenin yaşı ve destekte bulunduğu kişi sayısı.

Maddi ve Manevi Tazminat Davası Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

Maddi ve manevi tazminat davası açıldığında somut olayın durumuna bağlı olarak karar verilir. Dava sırasında tarafların iddialarının açıklığa kavuşturulması icap eder. Tanık beyanlarının dinlenmesi için de belirli bir zaman ayrılır.

Maddi zararın hesaplanması sürecinde de birtakım kriterler değerlendirilir. Bilirkişi raporları varsa ve hazırlandıktan sonra itiraz söz konusu ise bu itirazların da mahkemece değerlendirilmesi gerekmektedir.

Mahkemelerin iş yükü, davanın kapsamı, dava ile ilgili tespitlerin yapılması ve tanıkların dinlenmesi gibi süreçler bir davanın ne kadar sürede sonuçlanacağı yönünde belirleyici unsurladır. Bu sebeple de belirli bir sonuçlanma süresinden bahsetmek zor olmakla beraber ortalama olarak tazminat davaları 1- 2 yıl aralığında sonuçlanabilmektedir.

Tazminat avukatı ile temsil edilmek bu tür davalar açısından oldukça önemlidir. Mahkeme sürecinin doğru yönetilmesi bakımından profesyonel bir hukukçudan destek alınması hak ve zaman kaybı yaşanmasının engellenmesi açısından dikkate alınması gerekenlerden biridir.

Tazminat Davası Dava Zamanaşımı Süreleri

Tazminat davası açılacağı zaman dava zamanaşımı sürelerine riayet edilmesi gerekmektedir. Her davada farklı bir dava zamanaşımı süresi olabileceğinden bu hususların bilinmesi önem arz eder. Bir eylemin konusu suç teşkil ediyor ise ceza davası zamanaşımı süresi tazminat davaları için de geçerli olur.

Haksız bir fiilden kaynaklanan tazminat davaları için dava zamanaşımı süresi 2 yıldır. Bu süre her halükarda 10 yıl olarak belirlenmiştir. Boşanma davası için geçerli olan tazminat davası dava zamanaşımı süresi 1 yıldır.

Sözleşme ihlallerinden kaynaklanan tazminat davaları için zamanaşımı süresi 10 yıldır. Trafik kazalarının yol açtığı zararlar sebebi ile açılacak tazminat davalarında ise genel tazminat davası dava zamanaşımı süreleri geçerli olmaktadır. Trafik kazalarının ceza davasına konu olduğu hallerde ise ceza davası zamanaşımı süresine uygun olarak hareket edilmektedir.

Tazminat Davası Hakkında Yargıtay Kararı

Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin tazminat davası hakkında vermiş olduğu 06.10.2020 tarihli içtihat metni şöyledir:

Taraflar arasındaki tazminat davası üzerine yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne ilişkin verilen hüküm davalı … Genel Müdürlüğü vekili ve davalı … vekili tarafından süresi içinde temyiz edilmekle, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

-K A R A R-

Davacılar vekili, 15.09.2005 tarihinde müvekkil … İnşaat A.Ş nin kiraladığı, bir kısım davacılar murisi sürücü …’ın sevk ve idaresinde olan araç ile davalıların sürücüsü, işleteni ve trafik sigortacısı olduğu aracın karıştığı trafik kazasında …’ın hayatını kaybettiği, davacılar … ve …’in yaralandığını, …’ın vefatı sonucu eşi ve çocuklarının maddi ve manevi zarara uğradığını beyanla, eş … ve çocuğu Berat için 50.000,00 TL manevi tazminat ile 20.000,00 TL maddi tazminatın, …’ın annesi … ve babası … için 15.000,00 TL manevi tazminat ile 10.000,00 TL maddi tazminatın, … için 15.000,00 TL manevi tazminat ile 5.000,00 TL maddi tazminatın, … için 10.000,00 TL manevi tazminat ile 2.500,00 TL maddi tazminatın müvekili … İnş aracı için 2.500,00 TL maddi tazminatın davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı … vekili, kusura itiraz ederek davacıların taleplerinin fahiş olduğunu beyanla, davanın reddini savunmuştur.

Davalı … vekili, poliçe limitinin tükendiğini beyanla davanın reddini savunmuştur.

Davalı … vekili, kusura itiraz ederek davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece; iddia, savunma, toplanan deliller ve benimsenen bilirkişi raporuna göre; davacılar …, …, …, … tarafından davalılar … ve … aleyhine açılan maddi tazminat davası nedeniyle … için 110.089,79 TL, … için 9.464,56 TL, … için 23.560,32 TL, … için 34.050,71 TL maddi tazminatların olay tarihi olan 15/09/2005 tarihinden itibaren yürütülecüek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılardan alınarak davacılara verilmesine, davacılar …, …, …, … tarafından davalılar … ve … aleyhine açılan manevi tazminat davası nedeniyle … için 40.000,00 TL, … için 10.000,00 TL, … için 7.500,00 TL, … için 7.500,00 TL manevi tazminatların olay tarihi olan 15/09/2005 tarihinden itibaren yürütülecüek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılardan alınarak davacılara verilmesine, davacılar …, …, …, … tarafından davalı …Ş aleyhine açılan maddi tazminat davasının konusu kalmadığından konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına, davacı … tarafından davalılar …, … ve … Sigorta A.Ş aleyhine açılan maddi tazminat davası nedeniyle 83.015,23 TL’nin (davalı …Ş.’nin bu tazminatın poliçe limiti dahilinde olan 50.000,00 TL’sinin dava tarihinden itibaren yürütülecek yasal faizi ile birlikte sorumlu olmak kaydıyla) olay tarihi olan 15/09/2005 tarihinden itibaren yürütülecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, davacı … tarafından davalılar …, … aleyhine açılan manevi tazminat davası nedeniyle 15.000,00 TL’nin olay tarihi olan 15/09/2005 tarihinden itibaren yürütülecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, davacı … tarafından davalılar …, … ve … Sigorta A.Ş aleyhine açılan maddi tazminat davası nedeniyle 24.452,70 TL’nin (davalı …Ş.’nin bu tazminatın dava tarihinden itibaren yürütülecek yasal faizi ile birlikte sorumlu olmak kaydıyla) olay tarihi olan 15/09/2005 tarihinden itibaren yürütülecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve

müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, davacı … tarafından davalılar …, … aleyhine açılan manevi tazminat davası nedeniyle 5.000,00 TL’nin olay tarihi olan 15/09/2005 tarihinden itibaren yürütülecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, davacı …Ş. tarafından davalılar …, … ve … Sigorta A.Ş. aleyhine açılan davanın konusu kalmadığından konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına, fazlaya ilişkin istemlerin reddine karar verilmiş; hüküm, davalı … Genel Müdürlüğü vekili ve davalı … vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde, özellikle uzman bilirkişi raporunda belirtilen maddi tazminata ilişkin hesaplamanın hükme esas alınmasında bir usulsüzlük bulunmamasına ve manevi tazminatın takdirinde 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 47. maddesindeki (6098 sayılı TBK m. 56) özel haller dikkate alınarak hak ve nasafet kuralları çerçevesinde hüküm kurulmuş olmasına göre, davalı … Genel Müdürlüğü vekili ve davalı … vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda dökümü yazılı 12.654,20 TL kalan onama harcının temyiz eden davalılar … Genel Müdürlüğü ve …’den alınmasına 06.10.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Sıkça Sorulan Sorular

  • Tazminat Miktarı Neye Göre Belirlenir?

Tazminat miktarı belirlenirken somut olay dikkate alınır. Olay yaşandığında paranın satın alma gücü, tarafların ekonomik koşulları, kusur oranları gibi unsurlar dikkate alınarak tazminat miktarı tespit edilir.

  • Tazminat Davası Ne Tür Konularda Açılır?

Kişinin haksız bir fiil ya da bir iş sebebi ile göreceği maddi ve manevi zararlar nedeni ile tazminat davası açılabilir. Bir kimsenin malvarlığında oluşan eksilme söz konusu ise maddi tazminat davası açılırken kişilik haklarına saldırı gibi durumlarda da manevi tazminat davası açılır.

  • Tazminat Davası İçin Kaç Tanık Gereklidir?

Tazminat davaları için gösterilecek tanıkların olaya şahit kişiler arasından seçilmesi gerekir. Tanıkların konu ile ilgili bilgi sahibi olmaları önemlidir bu sebeple de gereğinden fazla tanığa ihtiyaç duyulmaz. Örneğin iş davaları için genellikle 2 tanığın yeterli olduğu görülür.

Başa dön tuşu
İletişim