Amir veya Üstü Tehdit Suçu Nedir? Güncel 2024
Amir veya üstü tehdit suçu, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 82. maddesinde düzenlenmiş olan özel bir suç tipidir. Bu suç, askeri hiyerarşiyi ve disiplini koruma amacı güder. Askeri hiyerarşide amir veya üst konumunda bulunan kişilere yönelik yapılan her türlü tehdit eylemi, bu düzenlemenin kapsamına girer. Askeri Ceza Kanunu m.82‘ye göre, bu suçu işleyen kişilere altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. Eğer tehdit eylemi, toplu asker karşısında, silahlı halde veya görev sırasında işlenmişse, verilecek ceza bir yıldan az olamaz.
Askeri disiplinin sağlanması ve korunması, silahlı kuvvetlerin etkin bir şekilde görev yapması için hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, astların amirlerine karşı saygısızlık veya tehdit içeren davranışlar, askeri düzenin bozulmasına yol açabileceğinden, ağır yaptırımlarla karşılanır. Amir veya üstü tehdit suçu, bu düzenin korunması için önemli bir ceza maddesi olarak karşımıza çıkar.
Amir veya Üstü Tehdit Suçunun Temel Unsurları
Amir veya üstü tehdit suçu, bir kişinin askeri disiplini bozacak şekilde üst konumunda olan bir amire veya subaya yönelik tehdit içeren sözlü veya fiili hareketlerde bulunmasıyla oluşur. Bu suçun temel unsurları şunlardır:
- Fail: Suçun faili, ast veya maiyet konumunda olan asker kişiler ile TSK ve MSB bünyesinde çalışan sivil personellerdir. Yani, bu suç sadece asker kişiler veya onlarla aynı statüde değerlendirilen sivil personel tarafından işlenebilir.
- Mağdur: Tehdit eylemine maruz kalan kişi, amir veya üst konumunda olan kişidir. Bu kişiler, silahlı kuvvetlerde astlarının üzerinde yer alan ve komuta yetkisine sahip olan görevlilerdir.
- Eylem: Suçun maddi unsuru, amir veya üst konumundaki kişiye yönelik tehdit içeren fiillerin varlığıdır. 1632 sayılı Kanun’un 82. maddesinde bu eylemin nasıl gerçekleşeceği detaylandırılmamıştır, ancak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu m.106‘da tehdit suçu şu şekilde düzenlenmiştir: “Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Amir veya Üstü Tehdit Suçunun Nitelikli Halleri
Amir veya üstü tehdit suçu bazı durumlarda ağırlaştırılmış cezalarla sonuçlanabilir. Nitelikli haller, suçu işleyen kişinin özel bir durumda bulunması veya suçun belirli koşullarda işlenmesi ile ortaya çıkar. Bu nitelikli haller şunlardır:
- Silahlı iken işlenmesi: Tehdit eyleminin silah taşınırken gerçekleştirilmesi, suçu daha tehlikeli hale getirir.
- Toplu asker karşısında işlenmesi: Tehdit eyleminin, birçok askerin önünde gerçekleştirilmesi, suçun caydırıcı etkisini artırmak ve askeri disiplinin daha fazla zarar görmesine sebep olur.
- Hizmet esnasında işlenmesi: Görev başında, yani hizmet sırasında gerçekleşen tehdit eylemleri, disiplinin bozulması açısından daha ciddi kabul edilir.
Bu durumlarda verilecek ceza bir yıldan az olamaz ve suçun işlenme şekli, cezayı artırıcı bir etki yapar.
Amir veya Üstü Tehdit Suçunun Yargılama Süreci
Amir veya üstü tehdit suçuna dair yargılama sürecinde, sanığın bu suçu işleyip işlemediğine dair somut deliller incelenir. Bu süreçte, sanığın suçu işlediği koşullar, tehdit eyleminin şekli ve tehdit edilen kişinin durumu değerlendirilir. Askeri ceza hukuku konusunda deneyimli bir avukatın rehberliği, savunma sürecinin adil bir şekilde yürütülmesi için büyük önem taşır.
Tehdit suçlarının tamamlanmış sayılabilmesi için tehdit içeren fiilin mağdura ulaşmış olması gerekir. Örneğin, bir tehdit mektubu yazılmış ancak mağdura ulaşmamışsa, bu durumda teşebbüs söz konusu olabilir. Ancak tehdit içeriği mağdura ulaştığında, suç tamamlanmış sayılır ve buna göre cezai yaptırım uygulanır.
Adli Süreçte Teşebbüs ve İştirak Durumu
Tehdit suçu eyleminin tamamlanmaması halinde, failin teşebbüs hükümleri kapsamında değerlendirilmesi mümkündür. Bu durumda, teşebbüs olarak cezalandırma yapılabilir. Örneğin, tehdit içeren bir mesajın gönderilmesi ancak mağdura ulaşmaması durumunda, suç teşebbüs aşamasında kalmış sayılır.
İştirak ise, suçun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesini ifade eder. Amir veya üstü tehdit suçu, iştirak halinde işlenebilir ve bu durumda suça karışan herkes, eylemdeki katkılarına göre sorumlu tutulur. Örneğin, bir grup asker, birlikte hareket ederek amirlerine yönelik tehdit içeren sözler sarf ederse, iştirak hükümlerine göre yargılama yapılabilir.
Amir veya Üstü Tehdit Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), Cezanın Ertelenmesi ve Adli Para Cezasına Dönüştürme Süreçleri
Amir veya üstü tehdit suçu nedeniyle verilen hapis cezasının, adli para cezasına çevrilip çevrilemeyeceği veya erteleme kararı verilip verilemeyeceği konusu, Askeri Ceza Kanunu’nun ek madde 8 ve 47. maddeleri kapsamında değerlendirilir:
- Adli Para Cezasına Çevirme:
- Eğer hükmedilen hapis cezası 4 ay veya daha fazlaysa ve;
- Fiil, askeri disiplini ciddi biçimde ihlal ediyorsa, birliğin güvenliğini veya etkinliğini olumsuz etkiliyorsa ya da önemli bir zarara neden oluyorsa;
- Suç, savaş veya seferberlik gibi özel durumlarda işlenmişse,
adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla, amir veya üstü tehdit suçu bu şartlar altında işlendiğinde, adli para cezasına çevrilme imkanı yoktur.
- Erteleme Kararı:
- Erteleme, cezanın infazının belirli koşullarla ertelenmesi anlamına gelir. Ancak, Askeri Ceza Kanunu’nun 47. maddesi gereğince;
- Hükmedilen ceza 3 aydan fazla ise, veya;
- Fiil, disiplini ciddi şekilde ihlal ediyorsa ya da askeri düzeni tehlikeye atıyorsa,
erteleme kararı verilmez. Dolayısıyla, bu suç tipinde erteleme kararı uygulanamaz.
- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB):
- HAGB, cezanın belirli bir denetim süresi içinde açıklanmaması ve bu süre sonunda cezanın düşmesini sağlayan bir uygulamadır. Ancak, amir veya üstü tehdit suçu için HAGB kararı verilebilmesi, cezanın 6 aydan az olması şartına bağlıdır. Bu suçun cezaları genellikle bu sürenin üzerinde olduğu için, HAGB kararı nadiren uygulanabilir.
Amir veya Üstü Tehdit Suçunda Zamanaşımı, Şikayet Hakkının Süresi, Uzlaşma Süreci ve Yetkili Mahkemeler
Amir veya üstü tehdit suçu, askeri suçlar kapsamında olup, şikayete tabi olmayan suçlardan biridir. Bu nedenle, suçun soruşturulması için bir şikayet süresi aranmaz. Yani, savcılık bu tür suçları doğrudan soruşturma yetkisine sahiptir. Zamanaşımı süresi ise 8 yıldır; bu süre içinde suçla ilgili soruşturma ve kovuşturma yapılabilir.
- Uzlaşma: Bu suç, uzlaşma kapsamında değerlendirilemez. Yani, taraflar arasında anlaşma sağlanarak cezanın düşmesi mümkün değildir.
- Görevli Mahkeme: Amir veya üstü tehdit suçu hakkında açılacak davalara, Asliye Ceza Mahkemeleri bakmakla görevlidir. Askeri mahkemelerin kaldırılmasının ardından, askeri suçlar da sivil yargı organlarının yetki alanına girmiştir.
Sıkça Sorulan Sorular
Amir veya Üstü Tehdit Suçu İçin Hangi Cezalar Uygulanır?
Amir veya üstü tehdit suçunu işleyen kişilere altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. Suçun, silahlı halde veya toplu asker karşısında işlenmesi gibi nitelikli durumlarda ise bir yıldan az olmamak üzere hapis cezası uygulanır.
Amir veya Üstü Tehdit Suçunda Hangi Mahkeme Görevlidir?
Bu suç türü, askeri mahkemelerin kaldırılmasından sonra Asliye Ceza Mahkemeleri tarafından değerlendirilir. Sivil yargı organları, askeri ceza davalarını yürütmektedir.
Amir veya Üstü Tehdit Suçunda İtiraz ve Temyiz Hakkı Var Mı?
Sanıkların, verilen karara karşı itiraz ve temyiz hakları bulunmaktadır. Kararın adil olmadığını düşünen taraflar, belirli süreler içinde üst mahkemelere başvurarak kararı temyiz edebilirler.
Tehdit Suçunda Delil Yetersizliği Halinde Ne Olur?
Eğer tehdit suçuna ilişkin somut deliller yetersizse, mahkeme beraat kararı verebilir. Delil yetersizliği durumunda, suçun ispat edilememesi sebebiyle cezalandırma yapılmaz.
Tehdit Suçu Hangi Durumlarda Teşebbüs Aşamasında Kalır?
Tehdit içeren sözlerin veya mesajların mağdura ulaşmaması durumunda, suç teşebbüs aşamasında kalmış sayılır. Bu durumda, mahkeme teşebbüs hükümlerine göre karar verir.